Տվեք ինձ հնարավորություն հելիոֆիկացնելու մեկ հայկական գյուղ, և ես կհելիոֆիկացնեմ ողջ աշխարհը

(սկիզբը` նախորդ համարում)

ՀԵԼԻՈՖԻԿԱՑԻԱՆ ԵՎ ԵՐԿՐԻ ԷՆԵՐԳԵՏԻԿ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅՈՒՆԸ
Միայն Հայաստանի ու Ղարաբաղի գյուղական բնակավայրերի հելիոֆիկացիան թույլ կտա յուրաքանչյուր տարի ստանալ 350000 (գյուղացիական տնտեսություն) X 20 կՎտ (միջին հելիոհամակարգի հզորությունը) X 2500 ժամ (միջին արևային ժամերը) լրացուցիչ ջերմային էներգիա: Դա հավասարազոր է հայկական ատոմակայանի հզորությանը համարժեք ևս 5 ատոմակայանի տված էլեկտրական էներգիային: Հայկական ատոմակայանի, ջէկերի և հէկերի տված արժեքավոր էլեկտրական էներգիան կարող է արտահանվել կամ օգտագործվել զարգացող հայկական արդյունաբերության, այդ թվում՝ հելիոտեխնիկական արդյունաբերության մեջ: Խնայված գազը կարող է ուղղվել դեպի քիմիական արդյունաբերություն կամ օգտագործվել ջէկերում` արտադրվող էլեկտրական էներգիայի ծավալների մեծացման համար:

ՀԵԼԻՈՖԻԿԱՑԻԱՆ ԵՎ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆԸ
Հելիոֆիկացիայի խնդիրը հաջողությամբ լուծելու համար անհրաժեշտ է պատրաստել ինժեներական և գիտական կադրերի մի ստվար բանակ, զարգացնել տեխնիկական և տեսական գիտությունները մի շարք կարևոր ուղղություններով (ջերմատեխնիկա, նյութերի դիմադրություն, մեքենաշինություն, մետրոլոգիա, նյութաբանություն, կիրառական օպտիկա, ծրագրավորում, կիրառական հելիոտեխնիկա, էլեկտրոնիկա, հուսալիության ֆիզիկա, սննդի արտադրություն, մոլեկուլյար և ընդհանուր կենսաբանություն, ֆիզքիմիա, ֆոտոքիմիա, օպտիկա, երկրի ֆիզիկա, մաթեմատիկա, օդերևութաբանություն): Գիտության տեմպային զարգացումը մեզ հնարավորություն կտա հելիոտեխնիկայի բնագավառում ստանձնելու համաշխարհային առաջատարի դերը` մեր կարևոր դերակատարումը ապահովելով այդ բնագավառում սպասվող աշխատանքի միջազգային բաժանման մեջ:

ՀԵԼԻՈՖԻԿԱՑԻԱՆ ԵՎ ՌԱՑԻՈՆԱԼԻԶԱՏՈՐԱԿԱՆ ՈՒ ԳՅՈՒՏԱՐԱՐԱԿԱՆ ՇԱՐԺՈՒՄԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ
Եթե հելիոֆիկացիայի շնորհիվ մեր գյուղական բնակչությունը ստանա 350000 հատ միջին հզորությամբ անհատական կոմբինացված հելիոհամակարգ, ապա Հայաստան երկիրը կունենա նաև 350 հազար հելիոլաբորատորիա, և արևային տեխնիկայի ու տեխնոլոգիաների բնագավառում մեր երկրում կատարվող գիտահետազոտական և նորարարական աշխատանքները զանգվածային բնույթ կկրեն: Մարզային արևային պոլիգոնները կստանձնեն արևային տեխնիկայի և տեխնոլոգիաների ոլորտի համակարգողի դերը: Կձևավորվի հիրավի համազգային գիտահետազոտական կենտրոն, որը աննախադեպ տեմպերով առաջ կտանի հելիոտեխնիկայի և հելիոտեխնոլոգիաների բնագավառը: Նման բան հնարավոր է կազմակերպել միայն Հայաստանում: Այլ երկրներում դա չի ստացվի: Այստեղ է թաքնված մեր տնտեսական շրջադարձային հաջողության բանալին:

ՀԵԼԻՈՖԻԿԱՑԻԱՆ ԵՎ ՀԵՌԱՎՈՐ ՈՒ ՍԱՀՄԱՆԱՄԵՐՁ ԳՅՈՒՂԵՐԻ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄԸ
Արևային տեխնիկայի և տեխնոլոգիաների օգտագործման դեպքում սահմանամերձ գյուղերի բնակչությունը կստանա փոքր և միջին բիզնես զարգացնելու ռեալ հնարավորություն: Լոռվա և Տավուշի մարզերում, օրինակ, մեծ հաջողությամբ կարող են կազմակերպվել մուրաբաների արտադրամասեր, որոնց համար հումք կարող են ծառայել հոնը, մոշը, թուզը, հաղարջը և անտառի ու տնամերձ այգու այլ բարիքներ: Հիանալի ընտանեկան բիզնես, որ վերջ կտա այդ գյուղմթերքները քաղաքային շուկաներում իրացնելու դժվարին աշխատանքին: Բոլորիս է հայտնի, որ մեծ դժվարությամբ հավաքված ու քաղաք բերված բերքի զգալի մասը փչանում և թափվում է: Բերքը հավաքելուց կարճ ժամանակ անց արևային տեխնոլոգիաներով պատրաստված մուրաբաները Եվրոպայում վաճառվելու են բացառապես բիոմարկետներում՝ ինքնարժեքից 3-5 անգամ բարձր գներով:

ՀԵԼԻՈՖԻԿԱՑԻԱՆ ԵՎ ՋԵՌՈՒՑՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԵՐԸ
Հայաստանի մասնավոր հատվածում էներգիայի ծախսն ունի հետևյալ բաշխումը. 70 %՝ բնակարանների ջեռուցման համար, 15 %՝ կենցաղային տաք ջրի համար (լվացքի, լողանալու և այլնի համար), 12 %՝ կերակուր պատրաստելու համար, 3 %՝ լուսավորության և կենցաղային տենիկայի համար` էլեկտրական էներգիայի ձևով: Աշխարհում խիստ տարածված է արևով կենցաղային տաք ջուր ստանալը: Տարբեր երկրներում արտադրվում և կենցաղում զանգվածաբար կիրառվում են տարբեր տիպի և հզորությամբ արևային ջրատաքացուցիչներ: Արևից հոսանք ստանալու համար օգտագործվում են կիսահաղորդչային ձևափոխիչներ: Տեխնիկան լավ զարգացած է, բայց թանկության պատճառով կենցաղում այն քիչ է օգտագործվում (1կՎտ-ը 100 դրամից ավելի): Մեր արևային անհատական համակարգերը կարող են լուծել բոլոր չորս խնդիրները միաժամանակ: Մեկ կՎտ ջերմային էներգիան մեզ մոտ կարժենա 0,32 դրամ, էլեկտրական էներգիան` 50 դրամ: Դպրոցների, մանկապարտեզների, հիվանդանոցների, գործարանների, գոմերի, հավանոցների, ձկնաբուծարանների, ջերմոցների, չորանոցների և բնակարանների ջեռուցման համար մշակված են միջին և բարձր հզորությամբ անհատական արևային ջրատաքացուցիչներ, որոնք էժան են, հուսալի են, կարող են հեշտությամբ սպասարկվել և ծառայել 50 տարի շարունակ: Ջեռուցման համակարգերն աշխատում են էներգիայի բարձր կոնցենտրացիաների ռեժիմով` որպես ջերմատար օգտագործելով յուղային հիմքի վրա ստեղծված հատուկ հեղուկները:

ՀԵԼԻՈՖԻԿԱՑԻԱՆ ԵՎ ԲՆԱՊԱՀՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ
Արևային տեխնիկայի զարգացման շարժառիթներից մեկը բնության անաղարտության պահպանումն է, օրինակ` ածխաթթու գազի արտանետման նվազեցման միջոցով: Այստեղ կան ավելի հետաքրքիր գաղափարներ: Օրինակ, մեր արևային ջեռուցման համակարգերը կարող են արտադրել շատ էժան թորած ջուր, մեկ լիտրի համար մոտավորապես 2 դրամ: Ի՞նչ կարելի է անել այդքան էժան թորած ջրով, որը դեղատներում վաճառվում է 200-500 դրամի սահմաններում` սիստեմների և այլ նպատակների համար: Թորած ջրով կարելի է ափսե լվանալ` առանց լվացող հեղուկների, նաև լվացք անել, բուրդ լվանալ և այլն, և այլն: Այստեղ տեղին կլինի հավելել, թե որքա՜ն լվացքի փոշի, հեղուկ կամ օճառ է օգտագործում և ամեն օր բնությանը տալիս յուրաքանչյուր ընտանիք:
ՀԵԼԻՈՖԻԿԱՑԻԱՆ ԵՎ
ՕՐԳԱՆԱԿԱՆ
ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ
ԶԱՐԳԱՑՈՒՄԸ
Մեր մշակած արևային տեխնոլոգիաները թույլ են տալիս գոմաղբից ստանալ բիոգազ և բիոպարարտանյութ, որն անհրաժեշտ է օրգանիկ մրգեր և բանջարեղեն աճեցնելու համար: Մշակված արևային տեխնոլոգիաները կարող են օգտագործվել հացահատիկի, լոբազգիների և, հատկապես, դրանց սերմացուների ֆումիգացիայի համար: Եթե թունաքիմիկատների միջոցով հաջողվում է ազատվել միայն կենդանի վնասատու միջատներից` չազդելով նրանց ձվերի վրա, ապա արևային տեխնոլոգիաները հնարավորություն են տալիս ոչնչացնելու նաև միջատների ձվերը: Շատ դեպքերում հնարավոր է խուսափել թունաքիմիկատների կիրառման անհրաժեշտությունից: Արևային տեխնոլոգիաները կարող են կիրառվել նաև մրգատեսակների որակական ցուցանիշների բարձրացման համար` առանց գենետիկ փոփոխությունների:

ՀԵԼԻՈՖԻԿԱՑԻԱՆ ԵՎ ՏՈՒՐԻԶՄԻ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄԸ
Արտասահմանյան զբոսաշրջիկները, որոնք այցելել են մեր հելիոպոլիգոնները, նշում են, որ իրենց շրջագայության ժամանակ ավելի հետաքրքիր բան նրանք աշխարհում չեն տեսել: Ինչն իրողություն է: Զբոսաշրջիկը անակնկալի է գալիս, երբ բոլոր ուտեստները իրենց աչքի առաջ և իրենց մասնակցությամբ պատրաստվում են անսովոր արևային տեխնոլոգիաներով և շատ համեղ են ստացվում: Հելիոֆիկացված գյուղերը ռեկորդային եկամուտներ կարող են ստանալ էկոտուրիզմից:

ՀԵԼԻՈՖԻԿԱՑԻԱՆ ԵՎ ՎԵՐԱՄՇԱԿՈՂ ԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐՈՒԹՅՈՒՆԸ
Հելիոֆիկացիան կնպաստի, որ հայկական արտադրության գյուղմթերքները մրցունակ դառնան միջազգային շուկայում մի շարք պատճառներով:
ա) Արևային տեխնոլոգիաները թույլ են տալիս արտադրել էկոլոգիապես մաքուր և թունավոր նյութերից զերծ սննդատեսակներ:
բ) Սննդի արտադրության մեջ հնարավոր է ներդնել արտադրության կազմակերպման անհատական (տնայնագործական) եղանակը, որը կարող է ապահովել վերամշակման անհամեմատ բարձր որակ: Որակի բարձրացումն այս դեպքում պայմանավորված է բերքահավաք-վերամշակում ժամանակային գործոնի հարյուրապատիկ կրճատումով:
գ) Վերամշակման գործը գյուղացին կարող է կազմակերպել անմիջապես դաշտում, որը նրան կտա լրացուցիչ և շատ օգուտ բերող առավելություններ. կարելի է թողնել, որ պտուղները լրիվ հասունանան և քաշ հավաքեն: Արտադրվող գյուղմթերքի որակը կանխավ կբարձրանա արդեն բարձրորակ հումքի հաշվին` ի տարբերություն լաֆետներով գործարան տարվող խառը բերքի:
դ) Անհատ արտադրողները կարող են ինտերնետային առևտրի միջոցով անմիջական կապ հաստատել շուկայի էլիտար հատվածը ներկայացնող իրենց սպառողի հետ: Այստեղ իր վճռորոշ դերը կարող է ունենալ սննդի անվտանգության և անձնական վստահության գործոնը: Հեռու չէ այն օրը, երբ միջազգային տեռորիստական կազմակերպությունները կփոխեն իրենց մարտավարությունը և, մարդաշատ վայրերում պայթյուններ կազմակերպելուց բացի, կանցնեն սննդամթերքի զանգվածային թունավորման ակցիաներին: Այս պարագայում 1700-ամյա քրիստոնյա և հելիոֆիկացված երկրի համբավ վայելող Հայաստանի գյուղմթերքները ոսկու գին կունենան:
ե) Միայն արևային տեխնոլոգիաները կարող են թույլ տալ, որ գյուղմթերքների ջերմային մշակման պրոցեսներն ընթանան էկոլոգիապես բացարձակորեն մաքուր կվարցե ամանների մեջ:
զ) Ջերմային մշակման ենթարկվող զանգվածի հավասարաչափ ծավալային տաքացման հաշվին նվազում են ջերմաստիճանային գրադիենտները, հետևաբար և իջնում է ուռուցքածին (կանցերոգեն) նյութերի առաջացման հավանականությունը: Մակերևութային տաքացման դեպքում բարձր ջերմաստիճանային կուտակումները և կանցերոգեն նյութերի առաջացումն անխուսափելի են:
է) Վերամշակման պրոցեսների համար կարելի է օգտագործել արևի սպեկտրից վերցրած և նախօրոք ծրագրավորած ցանկացած գույնի լույս: Ավելին, եզակի հնարավորություն է ստեղծվում աշխատելու սպեկտրի մոտ և միջին ԻԿ դիապազոններում, օրինակ, բարձրորակ չիփսերի արտադրության մեջ: Վերամշակման արևային ֆոտո-ջերմային տեխնոլոգիաները թույլ են տալիս ստանալ ֆանտաստիկ տեխնոլոգիական հնարավորություններ ջրահեռացման, վիտամինների պահպանման, արոմատիկ ածխաջրածինների առաջացման, բորբոսասնկերի և միկրոբների դեմ պայքարի և այլ ճակատներում:
ը) Լույսի էներգիայի կլանումը իներցիոն երևույթ չէ: Դա թույլ է տալիս բարձր (մինչև 0,001օC) ճշտությամբ ապահովել տեխնոլոգիական ջերմաստիճանների լոկալ և ակնթարթային ծրագրային կարգավորում: ՏԷՆ-երով կամ շապիկավոր կաթսաների դեպքում դա չի ստացվում: Հելիոտեխնոլոգիաներն ունեն առավել կարևոր առանձնահատկություններ, որոնք կարող են անվերջ թվարկվել: Սմբուկի արևային պահածոների, լոլիկի արևային մածուկի, արևային քաղցրավենիքի, արևային կոնյակի կամ արևային մրգահյութերի բարձր որակը գալիս են հաստատելու հելիոտեխնոլոգիաների ներդրման կարևորությունը Հայաստանի համար: Այս ամենը ժամանակին ասվել է պրոֆիլային նախարարներին, ՀՀ վարչապետերին, բայց զրո ուշադրություն: Մեր պատասխանատուների համար դրանք չինական այբուբեն են հիշեցնում: Միակ բանը, որ նրանք ունակ են ընկալելու՝ արևից էլեկտրական էներգիա ստանալու հնարավորությունն է: Այստեղ ևս թույլ է տրվում շատ կոպիտ երկրորդ սխալը: Արևի էներգիա ասելով նրանք հասկանում են միայն արևից էլեկտրական հոսանք ստանալը` չմոռանալով, սակայն, հիշեցնել, որ Թուրքիան արդեն ողողված է արևային ջրատաքացուցիչներով: Կենցաղային տաք ջուր կամ էլեկտրական էներգիա ստանալը հելիոտեխնոլոգիական այսբերգի գագաթն է միայն: Մեր մասնագետները բացահայտել են հելիոտեխնիկայի և հելիոտեխնոլոգիաների կարևորագույն առավելություններ, որոնց օգտագործման դեպքում Հայաստանի տնտեսությունն այնքան կզարգանա, որ կծածկի ողջ Ադրբեջանի տնտեսությունը իր նավթի պաշարներով հանդերձ: Հելիոտեխնոլոգիաները տալիս են բազմաթիվ այլ առավելություններ, որոնց մասին առայժմ պետք է լռել: Մեր մասնագետները մշակել են գյուղմթերքների վերամշակման, պահածոյացման, ապխտման և նմանատիպ մոտ 200 արևային տեխնոլոգիաներ: Նման «կանաչ» տեխնոլոգիաներով մշակված գյուղմթերքների առաջ միջազգային շուկայի դռները միշտ բաց են լինելու. դրանք բացարձակ մրցունակ են: Վերջին 15 տարիներին արևային քաղցրավենիքով, չրերով և արևով պատրաստված չոր մուրաբաներով մենք մասնակցել ենք ԱՄՆ-ի և եվրոպական տարբեր քաղաքներում (Մարսել, Փարիզ, Սան Ֆրանցիսկո, Բեռլին և այլն) կազմակերպված մոտ 30 միջազգային գյուղատնտեսական ցուցահանդեսների: Հետաքրքրությունը շատ մեծ է: Ամստերդամի ֆիրմայի բիզնես առաջարկն ապշեցուցիչ էր. արևային քաղցրավենիքի նրանց պահանջարկը յուրաքանչյուր ամսվա համար 300 տոննա էր: Մոսկվայի «Մագնոլիա» սուպերմարկետների ցանցը պատրաստ է ամեն օր ընդունելու 10 հազար տուփ արևային քաղցրավենիք: Սակայն ամենահետաքրքիրը Ֆրանսիայի մեր գործընկերոջ հայտնությունն է. «Կարֆուր» ընկերությունը պատրաստ է իր սուպերմարկետներում բացելու արևով պատրաստված գյուղմթերքների հատուկ բաժիններ: Արևային գյուղմթերքների համաշխարհային շուկան իսկական դանայան տակառ կարող է դառնալ հայ ապրանքարտադրողների համար: Այստեղ մեր գյուղմթերքները կարող են հաջողությամբ հաղթահարել ինչպես Եվրամիության, այնպես էլ Մաքսային միության ստանդարտային խոչընդոտները:

ՀԵԼԻՈՖԻԿԱՑԻԱՆ ԵՎ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԳԻՏԱՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ՀԱՄԱԳՈՐԾԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ
Եթե աշխարհի հելիոֆիկացիայի գործընթացը սկսվի Հայաստանից, ապա աշխարհի երկրների համար Հայաստանը կարող է դառնալ մեկ ընդհանուր հելիոպոլիգոն, որտեղ հնարավոր կլինի կազմակերպել նորագույն կոնստրուկցիաների փորձարկման, նոր տեխնոլոգիաների մշակման, փորձի փոխանակման և մասնագետների վերապատրաստման գործընթացներ: Միջազգային լայն համագործակցությունը մեր մասնագետներին և մեր երկրին թույլ կտա հելիոտեխնիկայի և հելիոտեխնոլոգիաների բնագավառներում ստանձնել առաջատարի դերը` մեր մշտական ներկայությունը պահպանելով աշխատանքի միջազգային բաժանման այս կարևորագույն հատվածում:

ՀԵԼԻՈՖԻԿԱՑԻԱՆ ԵՎ ՀԱՄԱԳՈՐԾԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ ՄԱՔՍԱՅԻՆ ՄԻՈՒԹՅԱՆ ՇՐՋԱՆԱԿՆԵՐՈՒՄ
Ռուսաստանը և Ղազախստանն ունեն արևային տեխնիկայի զարգացման իրենց մոտիվացիան, որը հատուկ է էներգետիկ պաշարներով հարուստ երկրներին: Այդ երկրներն ապրում են էներգակիրների արտահանման հաշվին և գիտեն, որ օրերից մի օր դրանք սպառվելու են: Եթե այդպես է, ապա յուրաքանչյուր էներգետիկ գերտերություն երազում է, որ իր պաշարները սպառվեն վերջում: ԱՄՆ-ն այդ խնդիրը արդեն լուծել է` 60-ական թվականներից դադարեցնելով նավթի արդյունահանումը և անցնելով ներմուծվող վառելիքի: Ռուսաստանն իր էներգետիկ մահակի գործողության ժամկետը փորձում է երկարաձգել նավթային և գազային նոր հանքավայրեր շահագործելով Սիբիրում ու Արկտիկայում` չմոռանալով նաև զարգացնել արևային էներգետիկայի ոլորտը: Դեմ չենք, արևային էներգետիկան կարող ենք զարգացնել նաև Մաքսային միության անդամ երկրների հետ: Հաջողությունն այս ոլորտում թույլ կտա հաստատել Մաքսային միության արդյունավետությունը: Առաջարկվում է ստեղծել նույնիսկ առաջին միութենական Министерство гелиотехнической промышленности Евразии с центром в Спитаке և մեր միահամուռ ուժերով ավարտին հասցնել Սպիտակի երկրաշարժի գոտու արդյունաբերության պոտենցիալի վերականգնման կիսատ թողած գործը:

ՀԵԼԻՈՖԻԿԱՑԻԱՆ ԵՎ ՀԱՅՐԵՆԻՔ-ՍՓՅՈՒՌՔ ՀԱՄԱԳՈՐԾԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ
Այս համագործակցությունը կարելի է արդեն սկսված համարել: Հելիոպոլիգոն կազմակերպելու համար մեծ սիրով մեզ հողամաս և արտադրական տարածքներ է Սպիտակում տրամադրել ֆրանսահայ գործարար Վազգեն Մելքոնյանը: Արևային տեխնիկայի բնագավառում ներդրումներ և համատեղ աշխատանքներ կատարելու ցանկություն են հայտնում բազմաթիվ հայ գործարարներ ԱՄՆ-ից, Գերմանիայից, Ավստրալիայից և սփյուռքի այլ երկրներից: Խնդիրը կարևոր է ոչ միայն ֆինանսական ներդրումների առումով: Հայրենիք-սփյուռք համագործակցությունը մեզ թույլ կտա լուծել բազմաթիվ կարևոր խնդիրներ.
ա) Սփյուռքում կազմակերպել հայկական հելիոտեխնիկական սարքերի բազմաթիվ բազային գործարաններ` տեղական և հարակից շուկաները սպասարկելու նպատակով: Կիսաշրջափակված, վատ ճանապարհներ և կոմունիկացիաներ ունեցող Հայաստանում շատ դժվար է լինելու ցանկացած սերիական արտադրություն կազմակերպելը: Հայաստանում հումքի ներկրման և պատրաստի արտադրանքի արտահանման տրանսպորտային ծախսերը միշտ էլ բարձր են լինելու, էներգակիրները ևս, ինչը կազդի արտադրանքի ինքնարժեքի վրա: Ավստրալիայում, ԱՄՆ-ում կամ ՈՒրուգվայում նման խնդիրներ չեն առաջանա:
բ) Սփյուռքի գործարարների հետ միասին կազմակերպված հելիոտեխնիկական սարքերի գործարանների առկայության դեպքում տվյալ երկրում (տարածքում) անիմաստ կդառնա նմանատիպ այլ գործարանների կազմակերպումը: Դա թույլ կտա տեղական շուկաներում ստանալ որոշակի առավելություններ:
գ) Աշխարհի տարբեր շրջաններում տեղակայված հայկական ձեռնարկությունները հեռու կմնան ռեգիոնալ տնտեսական ճգնաժամերից:
դ) Հայկական հելիոտեխնիկական գործարանների համար սփյուռքում ավելի հեշտ կլինի լուծել նորագույն տեխնոլոգիաների ու տեխնոլոգիական սարքավորումների և նյութերի ներդրման խնդիրը, որը երկարաժամկետ մրցակցային առավելություն կտա մեր արտադրատեսակներին:
ե) Հելիոտեխնիկական արդյունաբերության բնագավառում ձեռք բերած հաջողությունները օրինակ կծառայեն արդյունաբերության այլ ճյուղերի համատեղ զարգացման համար, ինչի արդյունքում կբյուրեղացվի համահայկական (հայրենիք-սփյուռք) ինտեգրված արդյունաբերություն ստեղծելու գաղափարը: Հայրենիք-սփյուռք արդյունաբերական համալիրի զարգացման համար օգտակար և ցանկալի կլինի բոլոր ռեգիոնալ միավորումների, այդ թվում` Մաքսային միության հետ անդամակցելը:
զ) Հայաստանի բիզնես միջավայրը գնահատվում է որպես միջին ռիսկային (աշխարհի երկրների շրջանում այդ ցուցանիշով մենք գրավում ենք 64-րդ տեղը): Արտասահմանյան ներդրողները հիմնականում խուսափում են նման երկրներում խոշոր ներդրումներ կատարելուց: Հայրենիք-սփյուռք համատեղ արտադրական ընկերությունները կարող են կազմակերպվել այն երկրներում, որտեղ ռիսկայնությունը ցածր է: Հայաստանը կարող է ստանձնել գիտահետազոտական և փորձարարական աշխատանքներ իրականացնելու պարտականությունը: Գիտությունը՝ Հայաստանում, արտադրությունը` սփյուռքում: Սփյուռքը ոչ միայն մեր ցավն է, այլև հայ ժողովրդի կայուն տնտեսական զարգացման, անվտանգության և գոյատևման հզոր պատվարը: Պետք է կարողանանք այն ճիշտ օգտագործել հայանպաստ գործունեության համար:

ՀԵԼԻՈՖԻԿԱՑԻԱՆ ԵՎ ՀԱՅՈՑ ՄԵԾ ԵՂԵՌՆԻ 100 ՏԱՐԻՆ
Կարևոր է, որ մինչև 2015 թվականի ապրիլի 24-ը Հայաստանը և Ղարաբաղը աշխարհում ճանաչվեն որպես կայուն զարգացման ուղին բռնած արդյունաբերական երկրներ: Եթե զարգացումն ընթանա հելիոտեխնոլոգիաների ուղղությամբ, ապա Հայաստանը և Ղարաբաղը աշխարհի համար կդառնան նաև օրինակելի երկրներ, մենք կստանանք լուրջ քաղաքական դիվիդենդներ: Start up-ի լավագույն հաստատումը կլինեն մեր առաջին հելիոֆիկացված գյուղերը կամ գյուղմթերքների վերամշակման առաջին արևային գործարանները: Ֆինանսական առումով դա ոչինչ է, բայց դա թույլ կտա խոսել տնտեսական աճ արձանագրող, ինքնաֆինանսավորվող, ժամանակակից արդյունաբերություն ունեցող Հայաստան երկրի մասին, որին Թուրքիան պետք է հատուցում տա:

ՀԵԼԻՈՖԻԿԱՑԻԱՆ ՈՐՊԵՍ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅԱՆ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ԼՈԿՈՄՈՏԻՎ
Արևային տեխնիկայի պրակտիկ օգտագործման համար անհրաժեշտ է կազմակերպել բազմաթիվ օժանդակ նյութերի, տեխնիկական սարքավորումների և, հատկապես, կվարցե ամանների և տարաների արտադրությունը: Կա երկրների արդյունաբերական մակարդակը գնահատելու մի հայտնի բնորոշիչ. երկիրը համարվում է տեխնոլոգիապես զարգացած, եթե տիրապետում է կվարցե ապակու տեխնոլոգիաներին: Հայաստանն ունի կվարցիտների հարուստ հանքեր և պետք է մտածել կվարցային ամանների արտադրության առաջին գործարանը կազմակերպելու մասին: Կվարցե ամանները պետք են լինելու և՛ հայկական արևային սրճարաններին, և՛ մեր ֆերմերներին, և՛ արևային ջեռուցման համակարգերին որպես նախատեսված բարձրջերմաստիճանային կլանիչների կոնստրուկցիայի կարևոր բաղադրիչ:

ԱՐԵՎԱՅԻՆ ՍՐՃԱՐԱՆՆԵՐ ԱՇԽԱՐՀԻ ՏԱՐԲԵՐ ԵՐԿՐՆԵՐՈՒՄ
Միայն արևի էներգիա օգտագործող արևային խոհանոց-սրճարանների գաղափարը շատ կենսունակ է: Նման հայկական սրճարաններ կարող են կազմակերպվել աշխարհի տարբեր ծայրերում սփռված հանգստյան գոտիներում և, հատկապես, լողափերում: Այդ սրճարանների համար որպես տեխնոլոգիական սարքավորումներ օգտագործվելիք հելիոհամակարգերի ծավալները հաշվվում են 2 տրիլիոն դոլարի սահմաններում` չհաշված այն ապրանքների և ծառայությունների եկամուտները, որոնք կարող են բերել այդ սրճարանները: Հիշենք, որ լողափերում հանգստացողները հարուստ և իրենց անձի համար շռայլություններ թույլ տվող մարդիկ են: Դա էլիտար շուկա է:

ՀԵԼԻՈՖԻԿԱՑԻԱՆ ԵՎ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԵՐԻՏԱՍԱՐԴԱԿԱՆ ՇԱՐԺՈՒՄԸ
Տարբեր երկրներում գործող կանաչների միությունները և էկոլոգիական տարբեր կազմակերպություններն իրենց հավաքները կարող են կազմակերպել հայկական արևային պոլիգոններում, կազմակերպել էկոլոգիական երիտասարդական խաղեր, կանաչ օլիմպիադաներ և այլն: 2002 թվականին մեզ հաջողվեց անցկացնել «Արևային խաղերի» անդրանիկ մրցումները «Golden Spoon» մրցանակի համար` դպրոցական և ուսանողական թիմերի մասնակցությամբ: Շատ հետաքրքիր խաղեր են ստացվում: ՈՒնենք հելիոֆիկացիայի դրոշը և օրհներգը` հայերեն և անգլերեն տարբերակներով:

ՀԵԼԻՈՖԻԿԱՑԻԱՆ ԵՎ ԳԻՏԱՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ՀԱՄԱԳՈՐԾԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ
Ակադեմիկոս Պարիս Հերունու ջանքերով արևային տեխնիկայի գաղափարները խոր արմատներ են գցել Հայաստանում: Հայ ազգը շատ է մտածում այդ ուղղությամբ: Մենք ամեն օր բազմաթիվ նոր գաղափարներ և նորարարական առաջարկություններ ենք ստանում մեր քաղաքացիներից: Մեր բանվորների, ինժեներների և գիտնականների նորարարական ակտիվությունն ուղղակի զարմանք է առաջացնում: Առավել զարմանալի է, որ իրենց սեփական գաղափարները մարդիկ պատրաստ են տրամադրելու անվճար` հանուն Հայաստանի: Աշխարհի որևէ երկրում նման երևույթի չես հանդիպի: Իրենց նոր գաղափարները մարդիկ այնտեղ յոթ կողպեքի հետևում են պահում, իրենց նոր գաղափարները կարող են միայն վաճառել: Հայաստանի դեպքը յուրահատուկ է, ինչը մեծ հույսեր է ներշնչում: Մեր քաղաքացիների հետ մենք կարող ենք ստեղծել միասնական ժողովրդական արևային գիտություն: Դա մեր հաջողությունների գրավականն է:

ԳԱԶԻ ՊԱՅՄԱՆԱԳԻՐԸ ԵՎ ՀԵԼԻՈՖԻԿԱՑԻԱՅԻ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑԻՆ ԽՈՉԸՆԴՈՏՈՂ ԱՅԼ ՀԱՆԳԱՄԱՆՔՆԵՐ
Արտասահմանյան ներդրողները մեկ ցենտ անգամ չեն զոհի հայկական արևային ծրագրերի համար, եթե դրանց առնչությամբ բավական անհեթեթ հարցեր կարող են առաջանալ: Նախ, Հայաստանում արևային ծրագրերի իրականացման «добро»-ն պետք է ստանալ Հայաստանի կառավարությունից և ռուսական «Գազպրոմից» (Գազի պայմանագրի 8-րդ հոդված): Արևային տեխնիկայի սպառողներին շահագրգռող հիմնական գործոնի, այն է՝ գազի խնայողության վրա տաբու է դրված (Գազի պայմանագրի հավելված, կետ 7): Արևային տեխնիկայի շնորհիվ խնայված գազի գումարը սպառողից գանձվելու է ավելի ուշ` գազի սակագների բարձրացման մեխանիզմի միջոցով: Էշ առնես՝ էշ ծախես։ Իմաստը ո՞րն է:
Այստեղ առաջանում են խնդրի լուծման տարբերակներ:
Առաջին տարբերակ. արևային ծրագրի հեղինակներն իրենց աշխատանքները շարունակում են Հայաստանից դուրս` այն երկրներում, որտեղ կստեղծվեն համապատասխան նպաստավոր պայմաններ: Պետության աջակցություն, նպաստավոր վարկային և հարկային քաղաքականություն և այլն։ Այնպես, ինչպես դա արվում է ԱՄՆ-ում, Իսրայելում, Գերմանիայում, առավելապես Հոլանդիայում, Նորվեգիայում, Ավստրալիայում, Նիգերիայում, Ռուսաստանում, Ղազախստանում, Թուրքմենստանում և աշխարհի գրեթե մնացած բոլոր երկրներում: 20 տարվա ընթացքում հելիոտեխնիկայի բնագավառում հայ ինժեներները և գիտնականները կատարել են գիտահետազոտական և փորձարարական հսկայածավալ աշխատանքներ, և ափսոս է, որ դրանք փոշիացվեն և մեր երկրից դուրս մղվեն: Նշենք, որ հելիոտեխնիկան տեղ է գտել աշխարհի բոլոր հզորագույն երկրների արդյունաբերական զարգացման առաջնահերթությունների մեջ, որ պետական և մասնավոր հսկայածավալ ներդրումներ են կատարվում այդ բնագավառում: Շատ երկրներ առանց մեզ էլ մղոնանոց քայլերով են առաջ գնում: Ժամանակային որոշակի առավելությունը, որը մենք ստացել ենք մեր մրցակիցների նկատմամբ (Պարիս Հերունու շնորհիվ մենք 20 տարի առաջ սկսեցինք այն աշխատանքները, որոնց վրա այսօր աշխատում են աշխարհում), հավանաբար, մենք կորցնելու ենք` ի չիք դարձնելով մրցակցային տնտեսություն ստեղծելու այսօրվա մեր ռեալ հնարավորությունները: Հայաստանի տնտեսությունը ճգնաժամից դուրս բերելու այլ ճանապարհ, քան հելիոտեխնիկական արդյունաբերության տեմպային զարգացումն է, համենայն դեպս, ես չեմ տեսնում:
Երկրորդ տարբերակ. Հայաստանի Ազգային ժողովը օրենք է ընդունում հելիոֆիկացիայի մասին, որը մեզ ազատում է գազային պայմանագրից բխող անորոշություններից և թյուրըմբռնումներից:
Երրորդ տարբերակ. հելիոֆիկացիայի գործընթացը սկսվում է Արցախում, որտեղ գազի պայմանագիրը իրավական ուժ չունի:
Չորրորդ տարբերակ. հելիոֆիկացիայի գործընթացը կազմակերպվում է Մաքսային միության երկրների հետ: Սպիտակի աղետի գոտում զարգացվում է հելիոտեխնիկական արդյունաբերությունը, իսկ Ռուսաստանը և Ղազախստանը սկսում են իրենց երկրների հելիոֆիկացիան` օգտագործելով հայկական արտադրության հելիոհամակարգերը:
Տարբերակները շատ են: Դրանք կարող է մշակել նաև մեր հելիոֆիկացիայի խորհուրդը, եթե ՀՀ իշխանություններից նման հանձնարարություն ստանա:

Վահան ՀԱՄԱԶԱՍՊՅԱՆ

Երկրների և աշխարհամասերի հելիոֆիկացիայի ծրագրի հեղինակ, տեխնիկական գիտությունների դոկտոր

Մեկնաբանություններ